Maslow İhtiyaçlar Hiyararşisi

Brandeis Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olarak çelışmış olan Abraham Harold Maslow; insan psikolojisi ile ilgili yaptığı çalışmalar sonucunda Dünya kamuoyunu derinden etkileyen bir yapı keşfetmiştir. Bu; insanların sahip olduğu ihtiyaçları sınıflandıran ve bu sınıfları birbiri ile ilişkilendirerek insan davranışlarını açıklama kapasitesine sahip bir yapıdır.

Bu yapının en büyük özelliklerinden birisi insan ihtiyaçlarını bir ast-üst ilişkisi içinde gösterebilmesidir.

Bir alt seviyedeki ihtiyaçlar karşılanmadan bir üst seviyeye çıkılamamaktadır.

Seviyeler sırası ile izlenmeli ve en son seviye olan bilimsel ve sanatsal potansiyelin gerçeklenmesi aşamasına kadar çıkılması gerekmektedir.

Son seviye olan Bilimsel ve Sanatsal Potansiyeli Gerçekleme seviyesi tüm ihtiyaçların karşılandığı ve kişinin doyuma ve mutluluğa kavuştuğu aşamadır. Bu aşamaya varamamış bireyler doyumsuz ve gergin kabul edilir ve bu gerginlik de sıklıkla şiddetle sonuçlanabilir.

• Fizyolojik:

Nefes

Gıda

Su

Dışkılama

Uyku

Cinsellik

• Güvenlik:

Fiziksel olarak güvende olmak

Temel gelire sahip olmak

Etik bir ortamda olmak

Aile dayanışmasına sahip olmak

Sağlık sorunu olmamak

Temel mülk sahibi olmak

• Sevgi/Aitlik:

Arkadaşlık

Grup aidiyeti

Aile

Aşk

• Saygınlık:

Öz güven

Öz saygı

Toplumsal saygınlık

Sosyal statü

• Bilimsel ve Sanatsal Potansiyeli Gerçekleme:

Fiziksel olguların kabulu

Bilimsel ve sanatsal potansiyelin gerçekleştirilmesi

Vecd haline ulaşma

Manfred Max Neef'in İnsan İhtiyaçları Matrisi

Şili'de doğmuş olan Manfred Max Neef, bireyselliğin yanı sıra toplumsallığa da önem vermiş ve ihtiyaçlar arasında bir hiyararşinin varlığını kabul etmemiş bir iktisatçıdır.

İhtiyaç	Olmak(Nitelikler)	Sahiplik(Şeyler)	Fiil(Eylemler)	Çevre(Bağlam)
Geçimlik	Fiziksel ve zihinsel olarak sağlıklı	Gıda, barınak, iş	Beslenme, giyinme, dinlenme ve çalışma	Yaşam ortamı ve sosyal bağlam
Güven	Bakım, uyumlanabilme, otonomi	Sosyal güvenlik, sağlık sistemi, iş	Birlikte işleme, planlama, ilgilenmek, yardım etmek	Sosyal bağlam, oturulan yer
Sevgi	Saygı, espri, çömertlik, hassaslık	Arkadaşlık, aile ve doğa ile ilişki	Paylaşmak, ilgilenmek ve duyguları ifade etmek	Mahremiyet, kişiye özel alanlar
Kavrama	Eleştirel düşünce, merak ve sezgi	Edebiyat, öğretmenler, siyasetler ve eğitim kurumları	Araştırma, analiz ve sentez	Aile, okul, üniversite ve topluluklar
Katılım	Açıklık, adanmışlık, espri anlayışı	Sorumluluklar, görevler, iş ve haklar	Birlikte işleme, farklı düşünme, fikir beyan etme	Site, apartmanlar, birlikler, dernekler, vakıflar, partiler, iş yerleri ve mahalleler
Boş zaman	hayal etme, iç huzur, doğaçlama	Oyunlar, eğlenceler, kafa dinginliği	Rüyada yaşamak, hatırlamak, rahatlamak, eğlenmek	Kırlar, doğal ortamlar, yalnız kalınabilecek yerler
Üretim	hayal etme, cesaret, girişim, merak	Kapasite, yetenek, iş ve teknik	İcat etme, inşaa etme, tasarlama, çalışma, düzenleme, yorumlama	Atölyeler, kulüpler, dernekler, topluluklar
Kimlik	Ait olma duygusu, öz saygı, iç tutarlılık	Dil, inanış, meslek, gelenek, değerler, normlar	Kendini tanımak, gelişmek ve kendini ifade etmek	Kişinin günlük bulunduğu ortamlar
Özgürlük	Otonomi, içsel özlemler, öz saygı, açık fikirlilik	Eşit haklar	farklı düşünme, seçim yapabilme, risk almak, farkındalık geliştirmek	Her yer

Max-Neef'de bu ihtiyaçlar için 5 farklı tatmin edici tipi tanımlanmıştır:
1. İhlal eden tatmin ediciler: İhtiyacı tatmin ettiği iddia edilen; fakat gerçekte tatmin etmeyi daha da zorlaştıran tatmin ediciler.
2. Sözde tatmin ediciler: İhtiyacı tatmin ettiği iddia edilen; fakat gerçekte neredeyse bir etkisi olmayan ya da çok az bir etkiye sahip olan tatmin ediciler.
3. Baskılayıcı tatmin ediciler: İhtiyacın gerekenden fazla tatmin edilmesi sonucu istenmeyen başka tatminsizliklere neden olan tatmin ediciler.
4. Tek yönlü tatmin ediciler: Sadece tek bir ihtiyacı tatmin eden ve diğer ihtiyaçların tatmin edilmesi konusunda hiç etkisi olamayan tatmin ediciler.
5. Çok yönlü tatmin ediciler: Bir ihtiyacı tatmin ederken, diğer ihtiyaclarında tatmin olmasına yarayan tatmin ediciler.

1. İhlal eden tatmin ediciler:

Kabul edilen Tatmin Edici	Tatmin edeceği düşünülen ihtiyaç	Bu tatminin ihlal edeceği diğer ihtiyaçlar
Silahlanma yarışı	Güven	Güven, sevgi, katılım, özgürlük
Sürgün	Güven	Sevgi, katılım, kimlik, özgürlük
Ulusal güvenlik doktroni	Güven	Geçim, kimlik, sevgi, kavrama, katılım, özgürlük
Sansür	Güven	Kavrama, katılım, boş zaman, üretim, kimlik, özgürlük
Bürokrasi	Güven	Kavrama, sevgi, katılım, üretim, kimlik, özgürlük
Otoriterlik	Güven	Sevgi, kavrama, katılım, üretim, kimlik, özgürlük

Ek olarak, örneğin susuzluğu giderdiği üzerine reklamı yapılan soda, içerdiği kafein ve sodyum nedeni ile daha fazla idrar yapma ihtiyacı yaratarak, bedenin susuzluğunu gidermek yerine arttırması.

2. Sözde tatmin ediciler:

Tatmin edici	Sözde tatmin ettiği; gerçekte etmediği ihtiyaç
Her hastalığa tek ilaç anlayışı	Güven
Doğal kaynakları aşırı kullanım	Geçim
Şovanizm	Kimlik
Formal demokrasi	Katılım
Stereotipler	Kavrama
Genel ekonomik göstergeler	Kavrama
Kültürel kontrol	Üretim
Fahişelik	Sevgi
Statü sembolleri	Kimlik
Verimlilik odaklı saplantılı üretkenlik	Geçim
Beyin yıkama	Kavrama
Bağış	Geçim
Moda ve akımlar	Kimlik

Ek olarak, örneğin sosyal semboller başta kimlik tanımlamasına katkıda bulunabilir; fakat süreçte bu statü sembolleri olmaksızın kim olduğumuzu unutma riski daima vardır.

3. Baskılayıcı tatmin ediciler:

Tatmin edici	Tatmin ettiği ihtiyaç	Baskıladığı ihtiyaç
Ebeveynlik	Güven	Kavrama, katılım, özgürlük, kimlik
Aşırı koruyucu aile	Güven	Sevgi,kavrama, katılım, boş zaman, kimlik, özgürlük
Taylorist üretim	Geçim	Kavrama, katılım, üretim, kimlik, özgürlük
Okulda otoriter sınıf	Kavrama	Katılım, üretim, kimlik, özgürlük
Genel ekonomik göstergeler	Kavrama	Geçim
Mesiyanik değişim	Kimlik	Güven, kavrama, katılım, özgürlük
Sınırsız hoşgörü	Özgürlük	Güven, sevgi, kimlik, katılım
Saplantılı ekonomik rekabetçilik	Özgürlük	Geçim, güven, sevgi, katılım, boş zaman
Özel televizyon kanalları	Boş zaman	Kavrama, üretim, kimlik

Ek olarak, örneğin aşırı kurumsallaşma güven ve geçim ihtiyacını karşılarken sevgi, kavrama, üretim, kimlik ve özgürlük ihtiyaçlarını baskılar.

4. Tek yönlü tatmin ediciler:

Tatmin edici	Tatmin ettiği ihtiyaç
Gıda yardımları	Geçim
Barınma sağlayan refah programları	Geçim
Tıp	Geçim
Sigorta sistemleri	Güven
Profesyonel ordular	Güven
Oylama	Katılım
Spor	Boş zaman
Ulusallık	Kimlik
Seyahat	Boş zaman
Hediyeler	Sevgi

5. Çok yönlü tatmin ediciler:

Tatmin edici	Tatmin ettiği ihtiyaç	Tatmin ettiği diğer ihtiyaçlar
Emzirme	Geçim	Güven, sevgi, kimlik
Doğrudan katılımlı üretim	Geçim	Kavrama, katılım, üretim, kimlik, özgürlük
Halk eğitimi	Kavrama	Güven, katılım, üretim, kimlik, özgürlük
Demoktratik topluluk organizasyonları	Katılım	Güven, sevgi, boş zaman, üretim, kimlik, özgürlük
Kocakarı tıbbı	Güven	Geçim, kavrama, katılım
Profesyonel ordular	Güven	Geçim
İmeçe finanslama(Kitlesel kaynaklama)	Güven	Geçim, katılım, üretim, özgürlük
Demokratik sendikalar	Güven	Kavrama, katılım, kimlik
Doğrudan demokrasi	Katılım	Güven, kavrama, kimlik, özgürlük
Eğitimsel oyunlar	Boş zaman	Kavrama, üretim
Doğrudan katılımlı ev inşaası programları	Geçim	Kavrama, katılım
Önleyici tıp	Güven	Kavrama, katılım, geçim
Meditasyon	Kavrama	Boş zaman, üretim, kimlik
Kültürel televizyon	Boş zaman	Kavrama

Şiddetsiz İletişim Alanı